In Eindhoven wordt, net zoals op vele andere plaatsen, doormiddel van sensoren, camera's, etc, data verzameld. Deze data wordt gebruikt om bijvoorbeeld het aantal bezoekers in het centrum te meten. Met alle data die in de stad wordt verzameld, kan men kijken hoe groepen mensen zich gedragen in een bepaald gebied, hoeveel mensen er op welk moment zijn, wat de temperatuur van een bepaald gebied is, etc. Met deze gegevens kunnen nieuwe beleidsplannen gemaakt worden, of de doorstroming van een bepaald gebied verbeterd worden, etc. Heel mooi allemaal, maar hoe zit het dan met privacy? Wordt iedereen zomaar gefilmd en in de gaten gehouden? Dit zijn vragen die overal worden gesteld, hoe moeten we omgaan met deze data?

Het verzamelen van data is iets wat de laatste 10 jaar veelvuldig wordt gedaan, ook op straat. Maar hoe we hiermee om moeten gaan is nog onbekend. Er is geen echte regelgeving voor. Vragen zoals "Hoe moeten we hiermee omgaan?" of "Van wie is de data?" worden vaker gesteld. In Eindhoven zijn deze vragen ook gesteld. Aangezien er nog geen regelgeving was, is besloten er één te gaan maken, het "Open Data Principe". Maar dan moet je wel weten waar je allemaal rekening mee moet houden. Op het Stratumseind is pas geleden een proef geeindigd om meer te weten te komen hoe we hiermee om kunnen gaan.

Sensoren en camera's kan je overal in de stad vinden.

Aanleiding

In Eindhoven zijn enkele "Living Labs", waar meerdere instanties samenwerken om de omgeving te verbeteren. In deze Living Labs word ook getest met het verzamelen van data, maar hoe hiermee om gegaan moest worden, was in het begin nog onbekend. Dit was de aanleiding om het "Open Data Principe" op te stellen. Nadat het Open data principe was opgesteld, kwam er gelijk een commerciele partij met het idee om "Citybeacons" in de stad te plaatsen. Doormiddel van deze Citybeacons worden reclameuitingen getoond, maar ook wordt via deze palen het gratis Wifi netwerk aangeboden. Doormiddel van de Wifi zou gekeken kunnen worden hoeveel mensen zich in de buurt van deze paal bevinden. Doormiddel van anonieme gegevens van de telefoon kunnen mensen zelfs gevolgd worden, zonder dat de persoongegevens van deze persoon bekend zijn. Je kunt dan patronen (zoals wanneer zijn er waar veel mensen) gaan zien waar bedrijven bijvoorbeeld een personeelsplanning op kunnen maken. De Wifi staat momenteel uit, het verzamelen van data wordt op dit moment niet gedaan aangezien het Open Data Principe dit niet toestaat.

Spelregels voor de Digitale stad. Bron: Nota Digitalisering van de stad van de Gemeente Eindhoven.

Het verzamelen van al deze data is leuk, maar van wie is deze data? Is dit van het bedrijf wat de data verzameld? En moeten andere bedrijven, of personen, die dit willen inzien er dan voor betalen zoals in Amerika gebeurt? Of is de data van de overheid, zoals in China? In Europa is nog geen regelgeving rondom het verzamelen van data, tijd om er één te maken. Om te zorgen dat er op de juiste manier met de data van de Citybeacons en andere sensoren in de openbare ruimte om wordt gegaan, heeft Eindhoven een nieuwe set spelregels bedacht, de "Spelregels voor de Digitale Stad". Daarnaast is het "Open Data Principe" ontwikkeld. De gemeente vraagt aan alle partijen om zich aan deze principes te houden, zodoende kan er verantwoord met alle verzamelde data omgegaan worden. De spelregels en het Open Data principe zijn hier te lezen, het houdt kortweg in dat de data die op de openbare weg wordt verzameld van de bevolking is. Dit betekend in dat verzamelde data openbaar is, bedrijven die data verzamelen kunnen deze niet verkopen en overheden moeten hierin ook transparant zijn. We moeten verantwoord met de data bezig zijn. Ook is de data opvraagbaar. Volgens de huidige AVG (Algemene Verordering Gegevensbescherming) mag je niet zomaar persoonsgegevens doorgeven aan een ander, hoe moeten we dan omgaan met de verzamelde data? Hiervoor is een proef gestart op het Stratumseind, hoe kunnen we de benodigd data verzamelen zonder dat de privacy wordt geschaad, hoe moeten we omgaan met de data, etc.

De Citybeacons zijn vollop zichtbaar in het straatbeeld. Hoewel ze zijn ontworpen om data te verzamelen, staat deze functie momenteel uit.

Stratumseind

In 2014 kwam het idee om het Stratumseind aan te pakken, de straat had door de jaren heen een slechte reputatie gekregen. Het Stratumseind was al sinds de jaren 70 een straat met vooral kroegen, het uitgaansleven van ondermeer jongeren vindt nog steeds vooral in deze straat plaats. De straat staat tegenwoordig vooral bekend als een drukke straat in de nachtelijke uren en een lege straat overdag, niet echt meer van deze tijd. Ook is er veel geweld in deze straat te vinden. Bezoekers bleven steeds vaker weg. Tijd om dit aan te pakken.

In 2015 is begonnen met het imago van Stratumseind te veranderen, dit wordt gedaan doormiddel van 4 peilers. De eerste peiler is "Safe & Sound". Houdt de straat veilig en schoon. Dit betekent onderandere dat aan de uitbaters wordt gevraagd om de kroegen en het terras ervoor, netjes te houden. Een schone straat trekt meer mensen aan. Ook de politie is met een vast team ieder weekend aanwezig, dit vaste team kent alle uitsmijters, weet waar het vaak fout gaat, etc. Zodoende wordt de veiligheid beter aangepakt.

Het begin van Stratumseind, een plek waar vaker vechtparijen plaatsvinden. Deze plek wordt dan ook beter in de gaten gehouden.

De 2e peiler is "Fresh New Vibes". Hiermee worden nieuwe concepten uitgevoerd, kroegen waar vaak problemen waren worden aangepakt (in samenwerking met de brouwerij en pandeigenaren wordt gezocht naar nieuwe huurders), etc. In het korte stuk bij het pleintje komen nu meer eettentjes, een natuurlijk verloop wat ook een beetje wordt aangestuurd. Hierbij is er sinds enkele jaren een nieuw concept op het pleintje te vinden, "Square Qulinair" is een kleinschalig festival georganiseerd door het Stratumseind zelf. Hier kan je heerlijk proeven wat voor eten je allemaal in de straat kunt krijgen.

De 3e peiler is "Share the Magic". Dit houdt in dat de PR wordt aangepakt. Deze peiler is wat achtergebleven op de andere peilers, maar zeker niet onbelangrijk. Ook valt onder deze peiler de ondernemersvereniging van het Stratumseind. 90% van de ondernemers is lid van deze vereniging, hierdoor kan er goed samengewerkt worden en kunnen eventuele problemen snel worden aangepakt. Dit heeft er al toe geleid dat er tegenwoordig bloembakken aan de gevels hangen, iets wat de straat levendiger en netter maakt.

De 4e peiler is "Powered by Tech". Hierbij wordt onderzocht hoe door middel van sensoren, camera's en licht de straat levendiger en veiliger gemaakt kan worden. Hierbij kan het stratumseind gelijk als proeftuin gebruikt worden om te kijken wat er allemaal kan en mag. Om dit allemaal uit te zoeken is het "Living Lab Stratumseind" opgericht.

Het stratumseind heeft een gezellige sfeer tijdens Square Culinair

Living Lab Stratumseind

Sensoren en camera's bij de Catharinakerk verzamelen data om de stroom publiek vast te leggen.

Het doel van het Living Lab Stratumseind is: Doormiddel van camera's, sensoren en licht de straat veiliger en levendiger maken. De afgelopen 3 jaar is in het Living Lab onderzoek gedaan hoe dit aangepakt kan worden. Je ziet wel vaker dat er camera's of sensoren gebruikt worden om de straat veiliger te maken, maar deze worden niet vaak samen gebruikt. Kan er doormiddel van het combineren van alle systemen de veiligheid worden vergroot? En wat mag er allemaal aan data verzameld worden?

In de AVG staat dat persoonsgegevens niet zomaar opgeslagen mogen worden, dat er duidelijkheid moet zijn over hoe er wordt omgegaan met persoongevens en dat alleen gemachtigde personen bij deze gegevens mogen komen. Dit wordt lastig met filmbeelden. Iedereen kan de data opvragen. Als je de filmbeelden kan opvragen, kan iedereen de gezichten (wat een persoonsgegeven is) bekijken, wat niet zomaar mag. Filmbeelden mogen dus niet bewaard worden. Nu hangen er wel diverse camera's op het Stratumseind, dit zijn vooral telcamera's. Telcamera's filmen de mensen die op straat lopen/fietsen. De beelden gaan direct naar een kastje, welke direct achter de camera hangt, waarin de software het aantal mensen telt wat in beeld is. De data die hieruit volgt (dus het aantal mensen, een getal) wordt opgeslagen en de beelden verdwijnen direct weer. Zodende worden er geen persoongegevens bewaard.

Ook zijn er microfoons, of geluidscamera's, opgehangen. Doormiddel van deze microfoons worden geluidskarakteristieken gemaakt van de straat, hierbij wordt gekeken naar het geluidsnivea en worden bepaalde geluiden gefilterd. Een plek waar ineens veel geluid vandaan komt kan betekenen dat daar een gevecht plaatsvind. Zodra er een glas kapot gaat, of er wordt vuurwerk afgestoken, vangen deze "geluidcamera's" dit direct op. Ook als er ineens stress in een stem zit wordt dit aangegeven. Op de computer verschijnt dan op een plattegrond van het Stratumseind de verschillende geluidsniveaus en waar de "bijzondere geluiden" te horen zijn.

De hoeveelheid mensen, en waar ze zich bevinden, wordt constant in de gaten gehouden.

Door deze systemen te combineren kan er snel en adequaat worden gehandeld. De politie kan direct naar de juiste lokatie worden gestuurd om zo een vechtpartij te voorkomen. Maar het systeem is nog niet geheel foutloos, nog niet alles kan goed worden beoordeeld. Zodra er ergens veel mensen worden geteld en er is ineens een hevig geluid te merken, kan het zijn dat er een vechtpartij plaatsvindt, maar het kan ook een vrijgezellenfeest zijn. Hiervoor zitten er BOA's (buitengewoon opsporingsambtenaar) bij de politie die via politiecamera's filmbeelden in de gaten houden. Zodra er iets aan de hand lijkt te zijn op het Stratumseind wordt er direct contact gelegd met deze BOA's om te kijken of de systemen het juist hebben. Zodra de BOA's de beelden bekeken hebben, geven ze door of de systemen de juiste conclusie hebben getrokken en kan eventueel de politie worden ingeschakeld. Zodoende is er nog een backup systeem voor als de systemen een keer niet juist werken.

Het systeem is nog niet af, momenteel wordt er onderzoek gedaan naar software welke arm en voetbewegingen kan herkennen. Zodra dit kan, kan er beter worden gekeken of in een groep met veel geluid ook een vechtpartij plaatsvindt. Het doel van de systemen is uiteindelijk dat de BOA's, welke nu gemiddels 20 schermen tegelijkertijd in de gaten moeten houden, verlicht worden in hun werk. Zodra de beelden van het Stratumseind niet meer in de gaten gehouden hoeven te worden, scheelt dit werk voor de BOA's. Ze kunnen zich dan beter richten op andere camera's in de stad.

In de controlekamer worden alle systemen in de gaten gehouden, zodra er iets aan de hand is kan er direct worden ingegrepen.

Verdere ontwikkelingen

Het project op het Stratumseind is momenteel ten einde, na 3 jaar is er veel kennis opgedaan hoe alle data gebruikt kan worden en tegelijkertijd de privacy gewaarborgd. De spelregels die in Eindhoven worden gehanteerd werken en kunnen worden toegepast. Er moeten nog enkele zaken worden uitgezocht om het gehele systeem af te maken, maar het systeem staat er al wel. Momenteel wordt er gekeken naar hoe we de opgedane kennis verder kunnen benutten, kunnen we deze inzetten in het hele centrum? Het centrum kent andere zaken dan het stratumseind, brekend glas zal minder snel voorkomen evenals ruzies. In het centrum zal er meer gekeken moeten worden naar "Health & Hapiness". Hoe kan doormiddel van data de gezondheid en het gevoel van geluk worden verbeterd? Maar mogelijk kan de data ook werken voor buurtpreventie. In Eckart-Vaartbroek en op Strijp-S zijn ook al Living Labs gevestigd, hier worden andere zaken gemeten (zoals verlichting op gevaarlijke kruispunten, slimme mobiliteit, etc.) waardoor we in de toekomst doormiddel van data onze omgeving kunnen verbeteren.

De komende jaren worden verschillende technieken en data getest om te kijken of daarmee voorspellingen gedaan kunnen worden. Door zaken als het riool, groenvoorzieningen, looproutes, opwarming, etc., te meten, kan worden gekeken wat voor verbanden dit met elkaar heeft. Hoe zit het precies met de opwarming van de binnenstad als er meer mensen rondlopen, waar warmt het meer op en waar moet er iets aan gedaan worden? Het is nu bekend dat meer groen werkt tegen de opwarming van de stad, maar hoeveel opwarming dit scheelt is nog onbekend. Ook is het onbekend waar de binnenstad het meeste opwarmt en wanneer. Het vergaren van data kan hierbij helpen. Zodra blijkt dat er in een bepaald gebied meer opwarming is dan op een andere plek, kan daar dan meer groen geplaatst worden? Of gaat dit de looproutes in de weg zitten? Ook word data van verschillende mobiliteitssystemen in de toekomst meegenomen. Waar en hoevaak de groene Go Sharing scooters worden gebruikt kan bijvoorbeeld gebruikt worden om te kijken waar de behoefte is aan betere mobiliteitssystemen in de stad.

De hele stad kan verbeterd worden door het gebruik van data.

Voorspellingen doen

Het doel is om in de toekomst voorspellingen te kunnen doen, voor wat de inrichting van de stad voor effect heeft. Met de op dat moment bekende data kan dan aan knoppen worden gedraait om te voorspellen wat er gebeurt als er ineens veel mensen in de stad rondlopen, of als er een straat wordt afgesloten, of als er meer groen in de straat komt. Wat gebeurt er bijv. met het riool als er tijdens koningsdag 20.000 man in de stad rondlopen? Hebben we daar voldoende capaciteit voor? Wat nou als het in de toekomst geen 20.000, maar 50.000 man worden? Wat gebeurt er als het weer eens 40 graden wordt? Hoe gedragen mensen zich dan? Is het dan nog steeds zo druk? Als er volle zon overal staat, blijven mensen dan buiten lopen of gaan ze sneller de winkels of cafés in? Gaan ze dan nog wel naar de stad? Al deze data kan waardevolle informatie opleveren waarmee de stad beter ingericht kan worden.

Op dit moment wordt de al bekende data van het Stratumseind gebruikt bij grote festiviteiten. Hoe zit het met de drukte in de stad met carnaval? Met koningsdag worden al speciale looproutes uitgezet, om te zorgen dat het op bepaalde plaatsen niet te druk wordt. De looproutes worden live gemonitord om te kijken of ze aangepast moeten worden. De NS kijkt mee om te kijken of er langere, of juist kortere, treinen ingezet moeten worden. En hoe zit het met een kampioensfeest van PSV? Iedereen wil dan naar het Stadhuisplein voor de huldiging, veel mensen in een klein gebied, vuurwerk wordt afgestoken, hoe ga je hier mee om? Waar moet de politie worden ingezet? Door de al bekende data kunnen hier voorspellingen voor worden gedaan en kan het een rustig, gezellig en mooi feest worden, elke keer weer.

Tijdens festiviteiten wordt de looproute door het station aangepast op de verwachte drukte. Wanneer de looproute aangepast moet worden, wordt bepaald door de data die live wordt gemeten.

Landelijke uitrol

Hoe we om moeten gaan met data die verkregen wordt in de openbare ruimte, daar is in Nederland nog niets voor geregeld. Er ligt niets vast in regelgeving, zelfs niet in Europa. Het "Open data principe" wat Eindhoven handteerd is een principe, wat in heel Nederland zou kunnen gelden, maar zover is het nog niet. Amsterdam heeft tegelijk met Eindhoven een zeflde principe opgesteld, maar dan uitgewerkt op Amsterdam zelf. Het Eindhovense Open data Principe geldt alleen in Eindhoven. De opgedane kennis en het Open Data Principe geeft een draaiboek hoe je met deze data om kan gaan. Al enkele jaren geleden zijn de "Spelregels voor de Digitale Stad" met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) gedeeld, Deze spelregels zijn ondertussen al door alle gemeenten ondertekend. Alle gemeenten in Nederland gaan actief aan de slag met deze spelregels. Nu het is nog op vrijwillige basis, daarom wordt er ook met de verschillende ministerie's gesproken. Al diverse ministers hebben een bezoek gebracht aan het Living Lab Stratumseind, om te kijken hoe dit wordt toegepast. Kan dit in heel Nederland worden toegepast? Dat is de vraag. In Eindhoven kan het, dus waarom niet in heel Nederland?

Ook vanuit het buitenland is er een grote interesse in deze techniek en het principe. Aangezien er in Europa nog geen regelgeving voor is, wordt er gekeken naar de experimenten die in Eindhoven worden uigevoerd. Verschillende delegaties uit Europese landen hebben al een bezoek gebracht aan het living Lab Stratumseind, zelfs verschillende media uit Europa hebben hier al over bericht. Vanuit heel de wereld is er interesse in de techniek en regelgeving. Mogelijk worden de spelregels in heel Europa gebruikt.

Als de regelgeving in Europa wordt doorgevoerd, kan er in iedere Europese stad volgens de Spelregels voor de Digitale Stad worden gehandeld. Ook in bijvoorbeeld Kopenhagen, waar het in de zomermaanden altijd vol met toeristen is.

De toekomst wordt in Eindhoven gemaakt

In Eindhoven zijn we bezig een landelijk, mogelijk zelfs Europese, regelgeving te maken. Er wordt nagedacht en getest hoe om te gaan met de data verzameld in de openbare ruimte. Het gaat vooral om de BIG Data, dit houdt in de data die wordt verzameld doormiddel van camera's, sensoren, microfoons, etc. Doormiddel van al deze technieken worden constant veel gegevens verzameld. Een keer een foto maken op straat valt hier niet onder, hieruit kunnen ook geen gegevens als looproutes, etc. worden gehaald.

Eindhoven is een stad van Innovatie en loopt voor op het gebied van techniek. Het is dus niet zo gek dat het Open Data principe in Eindhoven is bedacht. De techniek wordt samen met Eindhovense bedrijven en instanties bedacht en getest, zo is de TU Eindhoven ook betrokken bij deze experimenten. Een mooie samenwerking waardoor Eindhoven aan een betere toekomst werkt.

In Eindhoven wordt hard gewerkt om ook in de toekomst onze privacy te waarborgen, maar wel doormiddel van de data die de sensoren opleveren een veiligere en aangenamere stad te creëren.

Jasper Scheffers, Maart 2020